PERTEK -ÇELEBİ AĞA CAMİİ: (H. 976-M. 1568)

PERTEK -ÇELEBİ AĞA CAMİİ: (H. 976-M. 1568)

            Pertek Beyi Sungur Beyin gözdelerinden olan Çelebi Ağanın (1568) yaptırdığı camidir. Sungur Bey Camiinden daha küçük, işleme ve süsleme yönünden daha sadedir. Zemini kesme taştan olan bahçenin ön tarafındaki şadırvan; bir metre kadar yüksekliktedir. Etrafında, abdest alanın oturması için silindir taşlar yapılmıştır.

            Hareme giriş veren revaklı son cemaat mahalli, üç bölümdür. Bölümler; iki müstakil ve iki yandaki duvarların içine yerleştirilen 4 sütunla ayrılmıştır. Duvara demirle bağlanmış müstakil sütunlar, yekpare taşlardan silindir biçiminde inşa edilmiştir. Kemerlerin oturduğu tek parçalı sütun başları da oldukça işlemelidir.

            Son cemaat mahallini oluşturan kısmın tavanını, kemerler üzerine konan üç küçük kubbe örter. 

            Caminin değişik yerlerinde olduğu gibi son cemaat mahallinde de farklı bir mimarî tarz sergilenmiştir. Her camide olduğu gibi burada da haremden son cemaat mahalline iki pencere konmuştur. Ayrıca bu bölümün uçlarında dışa bakan birer pencere daha yerleştirilmiştir. Gerek dışa, gerek esas cemaat mahalline açılan pencereler, kesme taşlardan yapılmış kemerlerle oluşturulmuştur.

Kapı, kemerli ve oldukça küçüktür. Diğer caminin

kapısı gibi abidevî değildir. Üzerinde iki sütunlu bir kitabesi vardır. Metnin okunup okunmadığı tarafımızdan tespit edilememiştir.

            Son cemaat mahallini oluşturan orta kubbenin altından verilen giriş, iki sıra taş boyu kadar alçaktır. Girişin yanlarındaki kısımlar, namaz kılma yerleri olduğu için 40-50 cm. yüksekte bir seki şeklinde taştan yapılmıştır.

            Camiyi oluşturan kesme taşların bir sırası siyah, bir sırası beyazdır. Pencereler iki basamaklı kesme taştır.

            Caminin içi; küçük ve kare biçimindedir. Dışı da küp şeklindedir. Son cemaat mahalline açılan pencerelerin üst kısmı, tonoz gibidir. Yan duvarlarda birer, ön ve arka duvarlarda ikişer olmak üzere 6 pencere ile esas cemaat mahalli aydınlatılmıştır.

            Ana kubbeyi üzerinde taşımak için 8 kemer oluşturulmuştur. Köşelerdeki kemerler, yarım kubbe oluştururken aradakiler kör kemerdir. Kesme taşlardan yapılan kemerlerin içi moloz taşlarla örülüdür.

            Ön cephedeki mihrabın bulunduğu kısım; yan pencereler dahil, kesme taştan yapılmıştır. Diğer kısımları sıvalı duvardır.

            Sağda duran minber, yenidir. Onun için tarihî bir değer taşımaz. Eski minberin akıbeti de bilinmez.

            Büyük kubbenin üzerindeki 4 pencere tonoz biçimindedir. Çünkü kubbenin tabliyesi oldukça kalındır.

              Cami ile minaresi aralıdır. Aradaki boşluk, kemerle kapatılarak bir hücre oluşturulmuştur. Camiin ana gövdesine paralel olarak yapıldığı için ne içten ne dıştan buranın ayrı bir mahal olduğu fark edilmez.

            Minarenin alt yanında batıya bakan abidevî bir çeşme bulunur. Kemerli ve 3 m. kadar tonozlu olan bu yapı, taş oymalarla oldukça süslüdür. Köşelere işlemeli sütunceler yapılan çeşmenin kitabesi, okunacak durumdadır.

            Bu cami dıştan tamamen kesme taştır. Ana kubbe kasnağı köşelidir. Kubbe içten yuvarlak olmasına rağmen dıştan piramit şeklindedir. Minareye hücreden girilir. Şerefesi oldukça güzeldir ve üst kısmı küttür.

            Keban Baraj gölünün altında kalmasın diye vakıflar idaresince taşlar numaralanarak sökülmüş ve şimdiki yerine inşa edilmiştir.

             Cami bakımlı ve faaldir.

YUKARI FIRATTA TARİHİ ESERLER   Lütfi PARLAK