ELAZIĞ-HANPINARI
Elazığ’a 7-8 km. uzakta olan yapı, Malatya yolu üzerindedir. Klasik Osmanlı yapısı olan çeşme sağlam ve suyu az aksa da faaldir.
Kenarları yaklaşık 3,5-4 m. olan küp plânlı ve taştan yapılmıştır. Dış kısmı sonradan betonla sıvanmıştır.
3 m. kadar kesme taştan yapılmış beşik tonozu, bütün özellikleri ve güzellikleri ile ayaktadır. Eser, kitabeden anlaşıldığına göre Zehra isminde bir hanımın oğlu tarafından yapılmış ve vali Hasan Beg tarafından da onarılmıştır.
Çeşmenin girişi yuvarlak taş kemerli olup tonozun tavanı da aynı şekilde kesme taşlardan yapılmıştır. Suyun aktığı duvarda 15-20 cm. kalınlığında bir iç kemer daha bulunur. Kesme taşlardan yapılan kemerin üzerinde, bir beyaz blok taş üzerine 10 satırlık Arap harfleriyle yazılmış bir kitabe vardır. 1322 (1903) tarihi yazılı olan kitabe, sonradan Mis Holding tarafından okutulmuştur. [1]
Üstü dam olan çeşme, Elazığ’dan batıya giden yolculara su vermek için yapılmıştır. İsminden anlaşılacağı üzere, burada bir de han varmış. Ancak bu gün için bu yapının kalıntılarına rastlamak mümkün değildir.
YUKARI FIRATTA TARİHİ ESERLER Lütfi PARLAK
[1] Vali-i ali Hasan Beg kim lisan-ı ammeyi
Zat-ı faali için ceddatına huvan (hon) eyledi
Fikr-i pakinden çıkan asar-ı adl-i rafeti
Fıtrat-ı ulvisini ısbat-ı ilan eyledi
İşte seyret cevher-i pakindeki ulviyeti
Kim bu hayratı ile de ızhar-ı ityan eyledi
Bu harabe çeşmeyi lutfuyla tecdit ettirip
Ruh-ı ibn-i Hz.zehrayı asan eyledi
Her su içen “Hazmi”ya böyle okur tarihini
Vali Beg bu halka pek ali bir ihsan eyledi